Ciekoty

Opis

Wieś u podnóża góry Radostowej przy trasie Kielce – Bodzentyn, w Dolinie Wilkowskiej nad rzeką Lubrzanką, od Kielc oddalona jest o 15 km. Na południowym krańcu wsi leży Żeromszczyzna, tzn. miejsce, gdzie znajdował się dworek dzierżawiony przez rodziców Stefana Żeromskiego. Tutaj przyszły pisarz spędzał dzieciństwo i młodość w latach 1869–1883. Jego literackie przetworzenie spotykamy w Syzyfowych pracach, Promieniu, Ludziach bezdomnych, w Popiołach i Urodzie życia. Obecnie planowana jest tutaj budowa Centrum Edukacyjnego „Szklany Dom”, nawiązującego w formie architektonicznej do literackiej wizji Stefana Żeromskiego.. Obok znajduje się zalew, tereny wokół którego zagospodarowano do celów rekreacyjnych. W pobliżu Ciekot znajduje się uroczy przełom Lubrzanki, która przeciska się między Radostową i Dąbrówką (444 m n.p.m.), tworząc zaskakujące widoki.

Przez miejscowość przebiega Świętokrzyski Szlak Literacki
Przez Ciekoty prowadzi swoich bohaterów Edmund Niziurski w powieści "Klub włóczykijów," jednak bardziej miejscowość ta kojarzona jest ze Stefanem Żeromskim. W 1869 r. Żeromscy wydzierżawili folwark Ciekoty wchodzący w skład zarządzanego przez gen. Ostrowskiego majoratu gen. Dobrowolskiego.

 

Ojciec Stefana Żeromskiego, Wincenty, dzierżawił cudze folwarki np. Rudę Zajączkowską. Ciekoty były czwartą dzierżawą od chwili urodzenia Stefana. Prócz zabudowań w skład folwarku wchodziły oficyny i nad zaniedbanym stawem maleńki młyn. Tutaj przyszły pisarz spędzał dzieciństwo i młodość w latach 1869–83. Ich literackie przetworzenie spotykamy w Syzyfowych pracach, Promieniu, Ludziach bezdomnych, w Popiołach i Urodzie życia. Z dworku Żeromskich zachowała się Święta Belka – Sosręb, eksponowana w Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach. Dłużej niż budynek mieszkalny przetrwały zabudowania gospodarcze. W oficynie po wojnie mieszkał z rodziną inż. rolnik Józef Rostowski. Na skutek szykan władz komunistycznych, teren zabudowań folwarcznych upaństwowiono, następnie zrujnowany do cna przekazano harcerzom, którzy chcieli wybudować Szklany Dom – Harcówkę, zarazem pomnik Stefana Żeromskiego. Ta niecelowa, niepraktyczna i naówczas trudna konstrukcyjnie inwestycja nie powstała. Obecnie tzw. Żeromszczyzna wraz z pogłębionym i powiększonym stawem służy rekreacji.
Stanisław Rogala, Tomasz Rogaliński

Warto wiedzieć
Dwór w Ciekotach
Tak oto Ciekoty opisał Żeromski w Urodzie życia:
„Dworek mały, bielony, nieforemny, złamany w sobie. Ściany jego śnieżne widniały pod nawisłym czarnym dachem. Dzikie wino obrastało ganek. W tyle dworu rosły cztery lipy prastare, z boku grusza olbrzymia rozpościerała nad dachem konary. Całe obejście było wygrodzone płotem pleciakiem z jodłowych spławin, co nadawało miejscu charakter porządku i czystości. Przed oknami i w tyle domu było mnóstwo kwiatów, nagietek, bratków, lewkonii. Wielkie krzaki klematisów na białych ścianach pięknie się odznaczały. Wygracowane ścieżki biegły w różnych kierunkach i prowadziły do furtek, w ogród na zboczu góry. W głębi ogrodu, na dole stał samotny wielki modrzew. (...) Mieszkanie było małe, złożone z paru izb zupełnie prostych, wapnem bielonych. Dziwiły pod tą niską powałą wykwintniejsze meble i sprzęty, które się tam znalazły”.
Żeromski idealizuje swój dom rodzinny, ale pozostało jeszcze jedno świadectwo - Adama Ostrowskiego, który uważał, iż pisarz spotwarzył jego ojca ukazując go pod postacią generała Rozłuckiego w Echach leśnych. Odbierał on często raty od Żeromskich i tak wspominał Ciekoty:
„Zabudowania w Ciekotach były stare, nędzne, krzywe zaniedbane; ów dwór, niby taki sam jak soplicowski, to rzeczywiście był mały, krzywy, odrapany, stary dworek, Z małym ganeczkiem na dwóch słupkach. Wchodziło się przez ten ganeczek do sporej sionki, na prawo był pokój jadalny ze starą zniszczoną kanapą, stojącą między oknami; na tej kanapie wylegiwały się dwa psy gończe (...). Z jadalnego wchodziło się do wąskiego, o jednym oknie pokoju sypialnego; z sieni, po lewej stronie, były drzwi do pokoju pani Żeromskiej o dwóch oknach, a drzwi na wprost wejścia do ganku prowadziły do obszernej kuchni (...). Ów stary czarny młyn — to była pięciometrowa, kwadratowa, stara buda z jednym małym kamieniem do mielenia razówki większą wodę to młynek miał tylko w czasie wiosennych roztopów i po większych deszczach, a zwykle to często młynek był nieczynny dla braku wody. (...) Ciekoty był to najgorszy folwark w majoracie. (...) W Ciekotach można była zachwycać się tylko śliczną, dziką okolicą, niczym więcej”.

Informacje praktyczne:
Regionalne Centrum Informacji Turystycznej
ul. Sienkiewicza 29
25-007 Kielce
tel.: +48 41 348 00 60
e-mail: informacja@swietokrzyskie.travel
www.swietokrzyskie.travel